فهرست مطالب 7

پیش‌گفتار 11

درآمد 13

فصل اوّل/ مفاهیم، اصطلاحات و ضرورت دین و دینداری 15

كدام دین؟ 15

دینداری چیست؟ 16

ضرورت دین و دینداری 17

معنای دین‌گرایی و دین‌گریزی 22

علت، دلیل و تفاوت آن‌ها 22

مراتب و سطوح دینداری 23

فصل دوّم/ دینداری و شاخصه‌های آن 29

كلیات 29

شاخصه‌های دینداری 30

شاخصه‌های حوزه عقاید 30

شاخصه‌های حوزه احکام 39

شاخصه‌های حوزه اخلاق 46

شعائر اسلامی یکی دیگر از شاخصه‌های دینداری 51

چند نکته در باب شاخصه‌ها 52

طرح یک ایراد در باب شاخصه‌های دینداری و پاسخ آن 54

فصل سوّم/ دین‌گریزی، علل و عوامل آن 59

كلیات 59

زمینه‌های اخلاق فردی 60

شرایط و فضای نامساعد اجتماعی و فرهنگی 66

معیشت 70

خانواده 74

برتری جویی (خود بزرگ‌بینی) 79

سخت و نازیبا جلوه دادن دین 81

فقر معرفتی نسبت به مقولات دینی 85

عدم تعقل 88

بی‌توجهی به تکالیف شرعی و اخلاقی 91

تندی و خشونت در گفتار و عمل 93

خصوصی سازی دین 97

غلوّ در دین 99

بدعت در دین 102

حب و بغض 105

فقدان عدالت اجتماعی در بسترهای مختلف 109

نقش دشمن در ایجاد دین‌گریزی 113

انتظار نامعقول از دین 117

عقب ماندگی مسلمین 123

تبلیغ ناکار آمد 127

آمیختن حق و باطل 133

ارتجاع و تحجر 138

نگاه گزینشی و غیرمنظومه‌وار به دین 141

وسوسه‌های شیطان 143

نفاق 147

شبهات 149

مدیریت ناکارآمد 154

عدم توجه به دغدغه‌های نسل جوان 157

پیروی از مراجع قدرت 160

مسأله شّر 162

تعمیم ناروا 167

تصور عدم‌عقلانیّت در گزاره‌های دینی 168

استفاده ابزاری از دین 171

تقابل انگاری میان دین و ضروریات زندگی 174

فساد مالی و اخلاقی در بدنه حاکمیت و دینداران 177

اکراه و اجبار به دین و دینداری 184

گریز طبیعی انسان از قید و بندها 188

فصل چهارم/ دین‌گرایی، علل، عوامل و دلیل آن 191

كلیات 191

نیاز و کشش درونی بشر به حقیقت 192

تبیین جامع و کامل دین با منطق قوی 195

صراحت و صداقت دینداران 197

امنیت، رفاه و آسایش 199

ارائه الگوهای مناسب 201

فصل پنجم/ پرسشنامه و نتایج حاصله 203

منابع 219